انه دیلی قوراماق- ادبی

بو ماقالانی "بایراق" دیین اینترنت سایت آلدیق. ماقالانی یازان متین قیزیلجه بیر دانشجو، اول اؤز حالقی نینگ دأپ- دسسورلاری نینگ ایلایتا- دا دیلی نینگ قورالیپ ساقلانمالیدیغی حاقیندا غایغی- آلاداسینی قالاما گتیریپدیر. بو اؤرأن دروایس مسئله، بو اوغوردا نأچه آیدیلسا- دییلسه یئنه – ده آز، کؤپ أدیم أتملی. باشاردیغیمیزدان تورکمنچه یازیپ، تورکمنچه اویلانماغی اؤرنملی.

***************************

فرهنگ ترکمن یا برهنگی ترکمن- زبان ترکمنی

این مطلبی که می خواهم بنویسم نه گله است نه انتقاد و نه ... ، فقط درد و دل یک جوان ترکمن است. درد و دل درباره ی زبان مادری، زبانی که از وقتی به دنیا می آییم تا لحظه ای که این دنیا را به درود می گوییم، در گوشمان زمزمه می شود. هنوز هم صدای لالایی مادربزرگم را که لالایی های زیبای ترکمنی را برایم می خواند را از یاد نمی برم. شاید جوانهای امروز ترکمن صحرا خیلی کمتر آن لالایی ها یادشان باشد ولی اگر از بزرگترها سوال کنید به شما خواهند گفت که لالایی مادر و مادربزرگشان را که جزو شیرین ترین خاطرات کودکی است را هیچ وقت فراموش نمی کنند. لالایی که اشعار آن با خون و جان قوم ترکمن گره خورده است ولی امروزه دیگر صدایی از آن آواز های شیرین مادرانه را نمی شنویم.

اینکه زبان رسمی کشور فارسی است و کودک مان باید بتواند به فارسی صحبت کند را قبول دارم ولی چرا از همان بدو تولد باید این زبان را یاد بگیرد. چرا نباید ابتدا بتواند به زبان مادری خودش صحبت کند، دوستانی دارم که با اینکه پدر و مادرشان ترکمن هستن ولی نمی توانند به زبان ترکمنی صحبت کنند. آیا این برای ما ننگ نیست که نتوانیم به زبان مادریمان صحبت کنیم. من خیلی کوچکتر از آن هستم که بخوام به پدر مادرها بگویم که چرا با فرزندتان به فارسی صحبت می کنید؟! چرا شعرهای فارسی برایشان می خونید و چرا لالایی ترکمنی نمی خوانید؟ و چراهای دیگر!

در یکی از تالارهای گفتمان سایت ترکمن استیودنتس، مادری گفته بود که با توجه به اینکه در خانه به زبان ترکمنی صحبت می کنیم اما کودکم از صحبت به زبان ترکمنی امتناء می کند و بیشتر دوست دارد که به زبان فارسی تکلم نماید و دلیل آنرا در این می بیند که چون به دلیل مشغله ی کاری کودکش را در 3 سالگی به مهدکودک فرستاده و چون در آنجا به زبان فارسی صحبت می شده کودک صحبت کردن به زبان فارسی را ساده تر می بیند و دیگر نمی خواهد که به زبان ترکمنی صحبت کند! و خواسته بود که برای حل این مساله راه کاری را پیشنهاد دهید.

اینکه این مادر عزیز برای حفظ زبان خود این چنین نگران می باشد، قابل تحسین است، اما چرا برخی پدر و مادرها اصلا به این موضوع توجه نمی کنند و با کودکشان به زبان فارسی صحبت می کنند و غافل از اینکه ممکن است به مرور زمان باعث نابودی زبان ترکمنی خود شوند. این تنها گوشه ای از مشکلاتی است که این مادر ترکمن بیان کرده بودند، مشکل مهمتر این است که اگر این کودک و یا کودکان دیگر ترکمنصحرا نخواهند به زبان ترکمنی صحبت کنند و ترجیح دهند که به زبان فارسی تکلم کنند، چه اتفاقی برای آینده زبان ترکمن پیش خواهد آمد؟ کاش همه ی پدر و مادر های ترکمن مخصوصاً پدر و مادر های جوان ترکمن صحرا به این موضوع پی ببرند.

اما سوالی از جوان های هم سن و سال خودم دارم! آیا شما جوان ترکمن بلدی به زبان ترکمنی صحبت کنی؟ منظورم این نوع بیان امروزی را نمی گویم! آن بیانی را می گویم که همه ی کلمات استفاده شده ترکمنی باشد. نه اینکه کسی پرسید: یاخشیمی حالینگ؟ بگی ممنون، مرسی!!

یا اینکه می توانی شعری از دیوان مختومقلی یا هر شاعر ترکمن دیگر را بخوانی و معنی و مفهوم آنرا درک کنی، شاید تعداد معدودی باشند که هم بخوانند و هم معنی کنند و بسیاری از جوانان به دلیل ناآشنا بودن با زبان ترکمنی از خواندن آن عاجزند، چه برسد به معنی و مفهوم شعر!

البته من خودم هم بلد نیستم به طور کامل به زبان ترکمنی صحبت کنم و حتی نمی توانم برخی اشعار ترکمن را به خوبی مفهومش را دریابم! مطمئناً خیلی های دیگر هم بلد نیستند. اما تا حالا فکر کردید چرا باید این طوری باشد چرا ما نباید بتوانیم زبان خودمان را بلد باشیم ؟؟؟!

چرا جوان های امروز ما این چنین با زبان مادری خودشان بیگانه هستند. زبانی که برای حفظ آن چه جنگ هایی شده و چه خون هایی ریخته شده است. نسل کشی هایی که از سوی دولت های مختلف در گذشته انجام شده تا ترکمنها را از بین ببرند. ولی ملت ترکمن با ایستادگی و مقاومت در برابر این ظلم ها این زبان را به نسل امروز ما رساندند و ما نسل امروز جامعه ترکمن چه کاری باید انجام دهیم تا بتوانیم تنها گوشه ای از آن جان فشانی ها را جبران نماییم؟ ما نسل امروز ترکمنصحرا باید برای حفظ میراث های یادگار از آن دوران تلاش کنیم تا به نسل آینده بگوییم که این میراث های ماندگار پدران و مادران ماست که برای حفظ این ارزش ها تا پای جان کوشیده اند و شما نیز برای حفظ این میراث بکوشید. نه اینکه از همان ابتدای تولد کودک خود، با او به زبان فارسی صحبت کنید و به قول امروزی ها با کلاس باشید. تا روز به روز باعث نابودی زبان خود شوید.

اما برای هر مساله مطمئنا راه حلی وجود دارد، حالا می خواهم راه کار هایی را برای این مساله بیان نمایم. اولین جایگاهی که کودک در آنجا پا به عرصه ی وجود می گذارد مطمئنا می تواند تا حدود زیادی ذهنیت او را به محیط اطراف تغییر دهد و حتی ممکن است هر آنچه در این کانون یاد می گیرد در ذهن او تا آخر عمر به ثبت برسد، چندی پیش محققان اعلام کردند که کودک تا سن چهار سالگی 60 درصد از رفتارهای شخصیتی اش کامل میشود. این یعنی اینکه آنچه کودک تا سن چهار سالگی در خانواده یاد می گیرد می تواند سهم بسزایی در ساختن شخصیت او به همراه داشته باشد. پس می توان خانواده را به عنوان اولین گام برای شروع بدانیم. یعنی پدر و مادرها در بیان کردن کلمات از کلمات ترکمنی استفاده کنند که این امر واقعا همت خانواده ها را می طلبد که سعی کنند علاوه بر صحبت به زبان ترکمنی به فرزندانشان یاد هم بدهند که معنی این کلمه چیست؟ یا آن جمله معنی اش چه می شود؟ به طور مثال اگر پدر و مادر من و یا پدر و مادر خیلی از جوان های ترکمن صحرا، در صحبت با فرزندانشان بیشتر از کلمات ترکمنی استفاده می کردند، امروز می توانستیم خیلی بهتر از حالا ترکمنی صحبت کنیم.

دومین گام را می توانیم چاپ کتاب های آموزش زبان ترکمنی بدانیم، البته نویسنده های زیادی این کتاب ها را چاپ کرده اند که یکی از کتابها را که در اینترنت هم می توان یافت، الفبای زبان ترکمنی و آموزش زبان ترکمنی به قلم آقای محمود عطاگزلی که یکی از فعالان در عرصه نشر است اشاره کرد. ایشان در این کتاب ها سعی کرده اند به آموزش زبان ترکمنی بپردازند.

گامی دیگر برای اینکه بتوانیم زبان و ادبیات ترکمن را زنده نگه داریم چاپ کتاب به زبان ترکمنی است. اگر کتابهایی در زمینه های مختلف به زبان ترکمنی نوشته و چاپ شوند و موضوعاتی باشد که جوانان را علاقمند به مطالعه این کتاب ها نماید، می تواند تا حدود زیادی موثر واقع شود. همچنین چاپ کتاب های داستان به زبان ترکمنی، یعنی داستان ها و افسانه های ترکمنی که کم هم نیستند را به صورت کتاب داستان برای گروه های سنی مختلف به چاپ برسانیم. چرا باید کتاب های داستانی که برای کودکان چاپ می شوند باید به زبان فارسی باشند، چرا نباید به زبان ترکمنی کتاب هایی برای کودکان، نوجوانان و جوانان چاپ شود؟ چرا جوان ترکمن وقتی می تواند داستان های زیبای صایاد و همرا، زهره و طاهر و ... را بخوانند باید سراغ رمان های عاشقانه و تخیلی فارسی بروند و آنها را مطالعه نماید؟

علاوه بر تشکر فراوان از تمام فعالانی که در حفظ میراث ترکمنصحرا تلاش می نمایند، تقاضا دارم کمی بیشتر به مقوله ی زبان ترکمن توجه داشته باشند و کمی تلاش خود را مضاعف نمایند تا بتوانند این میراث ارزشمند (زبان) را به خوبی حفظ نمایند.

من امروز این مقاله را نوشتم تا شاید تلنگری باشد برای کسانی که این مقاله را می خوانند و لحظه ای به فکر فرو خواهند رفت! و از خود سوال خواهند که چرا؟ و شاید خیلی های دیگر اصلا توجهی به موضوع نکنند و ممکن است بعد از چند روز دیگر این مطلب را فراموش کنند. ولی این را باید به یاد داشت که اگر نسل آینده از ما بپرسند که چرا در حفظ میراث مان کوتاهی کردیم چه جوابی خواهیم داشت؟ پس باید امروز به خودمان بیاییم و کمی در حفظ این میراث ارزشمند گذشتگانمان کوشش نماییم تا بتوانیم علاوه بر اینکه جوابی برای آیندگان داشته باشیم، آداب و رسوم و فرهنگ خودمان را حفظ نماییم تا در تقابل با فرهنگ های دیگر دستخوش تحریف نشود و نابود نگردد.

متین قزلجه

یکشنبه 2 تیر 1387

لینک مطلب: http://www.bayregh.mihanblog.com/post/90