سهم و نقش تورکمنها در انقلابات ایران
در فروردین سال ۱۳۵۸ وقتی که تورکمنها در راستای اجرای خواسته های ملی شان از جمله تشکیل استانی بنام خودشان، تدریس زبان ملی شان در مدارس و... پافشاری میکردند نمایندگان اعزامی رژیم به منطقه نظیر حجت الاسلام امید و رادنیا با کمال گستاخی می گفتند: "مگر تورکمنها چقدر در انقلاب سهم دارند که این همه خواسته داشته باشند"
باید اذعان کرد که وقتی برخی از روحانیون برجسته آن وقت دم از خلافت اسلامی و حکومت شرع میزدند، این تورکمنها بودند که پیش از همه برای استقرار نظام جمهوری در ایران پافشاری میکردند. جنبش سالهای ۱۹۲۰ برهبری عثمان آخون، مبارزه مشترک انقلابیون تورکمن و گیلان گواه بارزی است که ملت تورکمن و رهبران آن از بینش سیاسی پیشرو و مترقی برخوردار بودند. تلگرافهایی که سران تورکمن به تهران می فرستادند- که این اسناد در کتاب مخابرات استرآباد- بکوشش ایرج افشار درج شده- نیز ادعای ما را تصدیق میکند
و نیز در شرایطی که ایران در صحنه جدال بین مستبدین مخالف مشروطه و مجاهدین مشروطه خواه بود، باز این تورکمنها بودند که در سرزمین خودشان بدفاع از مشروطه پرداخته جلسات متعددی در منازل روحانیون برجسته آنزمان نظیر رجب آخوند، عثمان آخوند، ادریس آخوند و ... برگزار کرده رابط خویش را به استرآباد می فرستادند تا با انقلابیون شهر هماهنگ حرکت کنند. نقش رابط را شخصی بنام عبدالله بهعده داشت که بعدها بخاطر طرفداری اش از مجلس و مشروطه به "عبدالله میلیس" (مجلس) ملقب گشت
درست است که محمدعلیشاه مستبد بمنظور بازپسگیری تاج و تخت از دست رفته خویش به میان تورکمنها آمده و با تحریک خوانین و سرداران تورکمن که هدفی جز غارت و چپاول روستاهای همجوار نداشتند، آتش فتنه و جنگ را در منطقه بپا ساخت که اغلب قربانیان آن تورکمنها بودند. خوانینی که با همراهی با شاه مخلوع چیزی بدنامی برای ملت خویش نیاوردند. و اینک در برخی از منابع تاریخی اشاره میشود که تورکمنها ضد مشروطه بودند که دروغی بیش نیست
در اینجا سندی را خدمت خوانندگان ارائه می کنیم که در تاریخ ژانویه ۱۹۱۰ (۱۸ جمادی الثانی ۱۳۲۸) یعنی درست یکصد سال قبل نوشته شده است. و آن متن تلگراف خوانین تورکمن (یموت و گوگلان) به نماینده تورکمنها در مجلس آقای آدینه آخوند یارعلی فرستاده شده است. در این سند تاریخی تورکمنها طرفداری خویش را از سلطنت متکی بر مشروطه بعینه نشان داده اند
روزنامه "اتفاق کارگران" بتاریخ یکشنبه ۱۸ جمادی الثانی ۱۳۲۸
سال اول. شماره اول
" سواد (رونوشت) تلگراف عموم طوایف تراکمه
طهران. توسط جنابان معاضدالسلطنه و آدینه محمدخان وکیل محترم تراکمه
پیشکار (ریاست) رفیع مجلس مقدس شورای ملی صالهاقه عن الحدثان
این خانزادان و چاکران عموم طوایف یموت و گوکلان که ابا و عنجدا با تحمل تمام مشقات بادیه نشینی و حرمان از نعمهای مرکزی خود را در این سرحد سپر بلایات اجانب داشتیم
ما چهل هزار خانوار ترکمن با بازوهای قوی و شمشیرهای آخته برای استحکان بنای مشروطیت و تقویت این اساس مقدس سر بر کف دست گرفته حاضریم که هر امری از مصادر امور این سلطنت مشروطه صادر شود با جان و دل فرمانبردار و متفقا فریاد میزنیم زنده باد پادشاه مشروطه. سلطنت احمد شاه. جاوید باد مجلس مبعوثان ایران. باقی باد ایران و ایرانیان.
امضای خوانین طوایف یموت و گوکلان. تقریبا پانصد نفر"
ملت تورکمن در تمامی جنبش های ملی و دمکراتیک ایران سهم خویش را ایفا کرده اند و می کنند. ملت تورکمن در مخالفت با رژیم رضاخان قلدر و قانون سیاه وی بهترین فرزندانش را در زندان قصر فجر از دست داد (نورگلدی (حاجی خان) اوغوزی، سیوری...) و بسیاری از فرزندان غیورش مدتهای مدیدی در سیاهچالهای این رژیم منحوس به بند کشیده شد. (حقوقدان برجسته آنناقلیچ بابایی...)
تورکمنها بعداز شهریور ۱۳۲۰ نیز فعالانه در راه استقرار دمکراسی مبارزه کرده، در متینگهایشان از جنبش آذربایجان دفاع نموده، علیه نخست وزیر مستبد قوام السلطنه و عمال خائن اداره املاک در منطقه که زمینهای آبا و اجدادیشان را غصب کرده بودند شجاعانه رزمیده به افشاگری آنان پرداختند که این بار نیز بهترین فرزندان آنان قربانی این جنبش شده و بسیاری از آنان مجبور به جلای وطن شدند.
تورکمنها در جریان نهضت مصدق و ملی شدن صنعت نفت نیز قاطعانه نقش خویش را ایفا کردند. دفاع از آرمانهای مصدق آنچنان در منطقه تأثیر گذاشته بود که گروهی موسوم به "مصدقی ها" نخستین تعاونی های روستایی را در منطقه ترکمنصحرا بوجود آوردند، بودند افرادی که نام فامیلی "مصدق" را برگزیدند.
و باز تورکمنها در مبارزه علیه رژیم فاشیستی محمدرضا و سگان زنجیری اش شجاعانه به نبرد و پیکار برخاستند. دستگیری بیش از ۲۰ نفر از فعالین و روشنفکران سیاسی تورکمن در سال ۱۳۵۰ گواه این ادعاست.
و حالا نیز پیشروان عرصه ادب و هنر در سرزمینی که در زیر چکمه های سپاه پاسداران و انواع جاشهای محلی یارای نفس کشیدن را ندارد مردانه ایستاده اند و به تبلیغ و ترویج میراث ملی پرداخته با این حربه به جنگ سیاه اندیشان می روند. گردهمایی سالانه صدها هزار نفری ملت تورکمن بر مزار شاعر ملی مان مختومقلی گواه بارزی بر زنده بودن آرمانهای شهدای سالهای اوائل انقلاب بهمن، توماج ها، بیدارها، حاللی حاللی زاده ها، أنین گوکلانی ها... می باشد. در ترکمنی مثلی است که می گوید "غانا غارریماق یوق، غان بــِرن سورار" (خون ناحق بر زمین نخواهد ماند)
و باز این نمایندگان تورکمن است که در خارج از کشور همگام با دیگر مبارزین راه دمکراسی برای ایران در آکسیونها و کمپین های گوناگون شرکت کرده، با نمایندگان سازمانهای بین المللی حقوق بشر ملاقات کرده از حقوق ملی ملت خویش که همانا سربلندی ایران نیز می باشد فعالانه شرکت می کنند. مبارزین تورکمن در راستای برپایی ایرانی دمکراتیک و فدراتیو که حقوق تمامی ملل ساکن ایران برسمیت شناخته شود دمی از مبارزه نمی ایستند.
آقمیرات گورگنلی
No comments:
Post a Comment