ایلکینجی تـۆرکمن سرهنگی هم یوریستی/حقوقچی عالیم
حان یوموت (یومودسکی)0
۱۹۲۸-۱۸۶۸
حازار یاقا تورکمنلرینگ ۱۹- نجی عاصرینگ بیرینجی یاریمینداقی بللی سرکرده سی قیات حانینگ چاولیغی،
حازار یاقا تورکمنلرینگ ۱۹- نجی عاصرینگ بیرینجی یاریمینداقی بللی سرکرده سی قیات حانینگ چاولیغی،
حان یومودینگ دۆرلی دؤوره دگیشلی ایکی سانئ صوراتی
• حان یوموت، گنرال مادریتوف ینگ اترک- گورگن تورکمنلرینه غارشی جزابریجی هجومینی بس اتمک هم- ده تـۆرکمنلره ییتریلن زیانینگ عؤوضینی دولماق اۆچین آشغاباتداقی حاربی فرماندارا شکایت بیلن یوز توتوپدی.
• حان یوموت ایلرکی تـۆرکمنیستانینگ غاراشسیرلیغی اوغرونداقی گؤرشه یارادام بریپ، ارکینلیک باراداقی بیلدیریشلری یازیپ، تورکمن یولباشچیلارینا ایبریپ دوروپدیر.
• اول ایلکینجی گزک، مسکوانینگ اته گینده، تورکمنیستانلی اوقووچیلار اوچین یؤریته یوقاری مکتبی اساسلاندیریار
• حان یوموت، یازان آنالیز ماقالالاری بیلن تورکمنیستاندا روس پاتیشاسی نینگ ظولمونی ییتی پاش ادیپ، بلشویک حرکتینه ده رئال بها برمگی باشاریپدی.
حان یومودونگ ترجیمه حالئ:
نیکولای نیکولایویچ یومودسکی، آنناموحاممت (غاراش) حانئنگ اوغلئ، (آنناموحاممت قیات حانئنگ آغتـئغئ، یاغشی مأمدینگ اوغلئ) آنناموحاممت یاش اوغلانقا، ۱۸۴۵-نجی یئلدا پتربورگا گتیریلیپ، حاربئ مکدپده اوقادئلیار، پولکوونیک/سرهنگ درجه سینه یتن آنناموحاممت ۱۸۸۶-نجئ یئلدا شاغادامدا آرادان چئقیار. نیکولای یومودسکی (حان یوموت) ۱۸۶۸-نجی یئلئنگ ۲۰-نجی آوگوستئندا مسکوانینگ قولایئندا، پودولسک گوبرناتولئگئندا دوغولیار و ۱۹۲۸-نجی یئلئنگ آوگوستئندا آشغاباتدا آرادان چئقیار.
حان یوموت ۱۹-نجی عاصرئنگ آیاغئندا، ۲۰-نجی عاصرئنگ باشلارئندا تۆرکمنلردن اورسیتـده تربیه آلان ایلکینجی تورکمنلردن بیری. اول ۱۸۸۷-نجی یئلدا پولتاوا (اوکرایئن) کادت کورپوسئنئ (حاربی کورس)، ۱۸۸۹-نجئ یئلدا پتربورگدا ۱-نجی پاولووسک حاربئ مکدبینی غوتاریار. سونگرا ۱-نجی زاکاسپی (حأضیرکی تورکمنیستان) آتئجئلئق باتالیونئنا (گردان تیرانداز) ایشه ایبریلیأر. ۱۸۹۵–۱۹۰۲-نجی یئللاردا یومودسکی زاکاسپی نینگ حاربئ- حالق کؤپچیلیگی ایشلر اداراسئندا و "دورون" پریستاولئگئندا (اداری بؤلوم) ایشلِیأر. ۱۹۰۲-نجی یئلدا یومودسکی پتربورگداکئ حاربئ-یوریدیک آکادمییا (مدرسه عالی حقوق) اوقووا گیریأر و ۱۹۰۷-نجی یئلدا اونئ غوتاریار. ۱۹۰۹- نجئ یئلا چنلی پتربورگدا باش اشتابئنگ آزییا بؤلۆمینده (ستاد فرماندهی ارتش در مورد آسیای میانه) ایشه آلنئپ غالئنیار.
اؤز دؤوری نینگ انقلابی آداملاری بیلن غاتناشانی اۆچین یومودسکی ۱۹۱۰-نجئ یئلدا وظیپه سیندن بوشادئلیار. سونگرااول داشکنت سود پلاتاسئنا (دادگستری) ایشه ایبریلیأر. ۱۹۱۳-نجی یئلدان ارکین یوریست (وکیل) بولوپ، خصوصی آدوکاتadwokat ایشی بیلن مشغوللانیار. کرنسکی نینگ یولباشچیلیغینداقی فورال بورژواز-دموکراتیک رولوتسییاسئندان (انقلاب) سونگ، یومودسکی زاکاسپیده "اوراز سردارینگ" یولباشچیلیغیندا دؤره دیلن و اؤزباشداق تورکمنیستانی اساسلاندیرماق اوغروندا ایش آلیپ باریان "تۆرکمن اجرائیه کمیته تی" دیین ملتچی حؤکۆمتینگ حاطارئنا غوشولیار. یومودسکی ۱۹۱۸-نجی یئلدا "ایشچیلر و عسگرلر" وکیل لری نینگ، کراسنووودسک بؤلۆمی نینگ باشلئغئنا سایلانیار. ۱۹۱۸-یئلئنگ ۱۱-نجی اییولئندا/جولای، زاکاسپیدا پاتیشانینگ طاراپدارلاری (آق گاردلار) اوندان اؤز حؤکۆمتینده پیدالانماق ایسلـِیأر، اما یومودسکی اولار بیلن حئذماتداشلئق اتمه یأر." (تورکمن ساویت اینسکلوپدیاسی)
قیزیل قشون۱۹۲۰-نجی یئلدا کراسنوووسکینی باسیپ آلئپ، چلکنه غولایلاندا، حان یوموت غارینداشلاری نینگ یاشایان یاشایان یری بولان کۆمۆشدپأ گؤچۆپ گیدیأر. اول حان بولانسونگ، اونونگ ائزئ بیلن توتوش طایپاسئ هم گؤچیأر. (حأضیر قیادی فامیلیاسی بیلن اولارینگ نبیره لری کوموش دپه ده، بندرتورکمنده و کوممت قابوسدا یاشایار)
زاکاسپی فرونتی نئنگ یولباشچئلاری (تورکمنیستان جبهه سی) والریان کویـبـیشف، پاسکوتسکی بیلن غایغئسئز آتابایف، ایزینا دولانیپ گلمأگه ائرماق اوچین، حان یومودسکی نینگ یانئنا تـۆرکمن اشیگینی گیدیریپ ایچالئ ایبریأرلر. حان یوموت اونونگ ایچالیدیغینی آنگیار. یاغدایئ اؤورنن ایچالئ، یومودسکی نینگ اؤزی بیلن گؤنی گپلشیک گچیرمک قارارئنا گلیأر. "سووت/ شوروی حؤکۆمتینی قبول ادنلرینگ همه سی ایشه آلئنیار" دیییپ اول سؤز بریأر. حان یوموت ایچالی نینگ بو سؤزلرینه مۆنگکۆرلیک ادیأر، یؤنه اسپسییالیستلری (متخصص) قئزئل قوشونا قوللوغا آلماق بارادا لنین ینگ گؤرکزمه برندیگی بیلن ایچالئ اونئ ائناندئرئپدئر. شوندان سونگرا هؤوس بیلن واطانا دولانجاقدئغئنئ یومودسکی ائغلان ادیپدیر.
کۆمۆشدپأ باران ایچالئ، فرونتـئنگ یولباشچئلارئندان رسمی حات گتیرجگینی وادا بریپدیر: "حان آقا، سیز بو یرده غالسانگئز- دا حور بولمارسئنگئز، اول بللی، یؤنه سیز بیلن بأریک گلن غارینداشلارینگیز یات یورتدا حورلانار، اولار غارئپ آخئرئ" دیییپ، یؤنه کی حالق اۆچین بولشویکلرینگ نأحیلی عاجایئپ دورموش تاییار ادیأنگینی گۆررۆنگ بریپدیر. واطانا دولانماغا رسمی چاقئلئق آلان نیکولای نیکولایویچ یومودسکئ (حان یوموت) أهلی تیره دشلری بیلن تۆرکمنیستانا اؤورۆلیأر (ژورنالیست آشورقلی بایری نینگ یاتلامالاریندان)
بولشویکلر حأکیمییتی ایه لأندن سونگرا، حان یوموت موسکوا گیدیپ، ایلکی حوت استالینینگ اؤزی سونگرا بولسا بۆتین سایوز یاشولئسئ م.کالنین بیلن دوشوشئپ، تۆرکمن اوغلانلارئنئ موسکوادا اوقاتماق اۆچین یؤریته بیر مکدبینگ اساسلاندئرئلماگئ اوغروندا آلادا ادیأر. شئیدیپ موسکاوانئنگ اته گینده "سوسنوویـبار" دیین یرده "تۆرکمن ماغارئف اؤیۆنینگ/ تۆرکمن آنگ- بیلیم اؤیۆنینگ" دۆیبۆنی توتیار. اول تۆرکمن بالالارئنئ بو یره گتیریپ اوقاتماقدا یاداوسئز زأحمت چکیأر و ۱۹۲۶- نجئ یئلا چنلی اؤزی مکدبه مۆدۆرلیک ادیأر. ۱۹۲۷- نجی یئلدا سئرقاولان حان یوموت، آشغابادا دولانئپ گلیأر و عؤمرۆنینگ آخئرقئ یئللارئندا "اۆلکأنی اؤورنیش دولت موزیی نینگ" دیرکتورئ بولوپ ایشلِیأر. اونونگ اوغلئ غاراش حان (یومودسکی غاراش نیکولایویچ) بللی گئولوگ (زمین شناس) عالئمئ بولوپ یتیشیأر و تۆرکمنلرده یکه-تأک "لنین" بایراغئ بیلن سئلاغنان آدام حؤکمۆنده تاریخا گچیأر. (تورکمن ساویت اینسکلوپدیاسی. اوچونجی جلد)
****
گنرال مادریتوف نگ ۱۹۱۶- نجی یئلدا اترک- گورگن تورکمنلرینه غارشی گچیرن غاضاپلی هجومی ماحالی بیر توپار تورکمن هلأک بولیار، مال- غارا تالانیار. یورتدا آچلیق حؤکوم سوریأر. مونونگ اؤنگونی آلماق اوچین گنرال کوروپاتکینینگ اشتابئندا (قرارگأهینده) ادیوتانت (افسر) بولان حان یوموت تۆرکمنلرینگ وکیلی حؤکمۆنده آشغابات اوبلاست کامیسسارلئغئنا تلگرامما یوللاپ، تۆرکمن توپراغئنداقئ حاربئ اوپراتسییانئنگ (هجوم) حایال ادمأن یاتئرئلماغئنئ، تالانان مال-غارالارئنگ ایه لرینه غایتارئلئپ بریلمگینی، هجومده یتیریلن زیانلارئنگ عؤوضی نینگ دولدورئلماغئنئ برک طالاپ ادیأر. حان یومودینگ یازان حاطیندان بیر بؤلک:
"تۆرکمنلرینگ آراسئندا حأضیر آچلئق حؤکۆم سۆریأر، تۆرکمنلر بیلن غاداغان ادیلن سؤودا غاتناشئق غایتادان یولا غویولمالئ، بو ایشی روسلارئنگ گۆرگندأکی حاربئ کاماندیری یرینه یتیرملی."
****
تۆرکمن توپراغی نئنگ دمیرغازئغئندا، حاص دوغروسئ حأضیرکی تۆرکمنیستاندا ارکانا بیر دولتی اساسلاندیرماق اوغرونداقی گؤرشلر گۆیچلندیگیچه اونونگ تأثیری اترک-گۆرگن تۆرکمنلر نینگ آراسئندا-دا آرتیاردی. روس پاتئشاسی نئنگ یرلی پولیسی نئنگ ائزارلاماسئندان بیزار بولان کأبیر تۆرکمن اینتللگنتلری (روشنفکرلری) گۆرگندأکی تۆرکمنلرینگ آراسئنا سئغئنیارلار و انقلابئ تجریبلرینی بو یردأکی ایلدشلری بیلن پایلاشیارلار. اولارینگ اینگ مشهور لاریندان بیری- ده، حان یومودینگ دوغان اوغلئ "لألی" حان دی. اول سیاسی و حاربی مسئله لرده عثمان آحونئنگ یاقئن گنگشچیسی بولیار. کوموش دپه ده غورولان حاربی مکتیه هم لألی حان مدیرلیک ادیپدیر. حان یومودینگ اؤزی بولسا اؤزباشداق بولماق باراداقی بیان نامالاری یازیپ، کوموش دپأ ایبریپ دوروپدیر. بو بارادا انگلستانینگ آسترابادداقی حابارچیسی "مقصودلو" ماغلومات بریپدیر. اونونگ مألیم اتمگینه گؤرأ حان یوموت، ایلکینجی گزک، اترک-گۆرگن تۆرکمنلری نینگ ارکینلیگی اوغرونداقئ بیان ناماسئنئ-مانیفستینی ۱۹۲۴-نجی یئلئنگ ۲۷-نجی مارتئندان تاییارلاپ اونئ یایرادئپدئر. (مخابرات استرآباد- جلد دوم)
. بو سند ده یومودسکی نینگ آدی (یموتیکی) و تورکمنیستان بولسا (ترکستان) گؤرنوشینده یازیلیپدیر. انگلیسلرینگ حابارچیسی اونی روسلارینگ ایبرندگی اؤنگه سوریأر
حان یومودینگ تورکمن حالقینا بیترن حیذملاتلاری غاتی کأن. شونونگ اوچین اونونگ آدی ایل ایچینده همیشه حورمات بیلن توتولیار
آقمیرات گورگنلی
تاریخ علیملارینگ کاندیداتی
No comments:
Post a Comment