ممالک ایران

برگهایی از تاریخ معاصر ایران

در متن زیر که ملاحظه خواهید نمود مظفرالدین شاه قاجار نخستین بار فرمان تأسیس مجلس شورایملی را صادر می کند. شایان توجه است که در آن ایام عنوان رسمی کشور "ممالک محروسه ایران" بوده و سیستم ایالتی و ولایتی بر کشور حاکم بوده است. به بیانی دیگر هر یک از مناطق کشور با عنوان مملکت نامیده می شد (مملکت خراسان، مملکت گیلان...) و بجای اختیار محدود استانی- در آن موقع سیستم ولایتی حاکم بوده و کشور به نوعی به صورت فدراتیو اداره می شد. نگاهی به یکی از روزنامه های عهد ناصری صدق گفته های فوق است:

اولین مجلس شورایملی ایران

 چهاردهم مهر سالروز تشكیل اولین مجلس شورا یملی در تاریخ ایران است. مجلسی كه ریشه های شكل گیری آن را باید در حوادث مشروطیت جستجو كرد . در تاریخ تحولات سیاسی ایران از صدور "فرمان مشروطیت " به عنوان اولین ثمره نهضت مشروطه یاد می شود . فرمانی که 7 ماه بعد از دستور " تاسیس عدالتخانه " صادر شد.

تأسیس عدالتخانه یامجلس شورا و تدوین نظامنامه یا قانون اساسی و همچنین برقراری حكومت مشروطه از نتایج نهضت مشروطه هستند. مظفرالدین شاه در تاریخ 1284 شمسی «فرمان تأسیس عدالتخانه‌» را صادر کرد. که به شرح زیر انتشار یافت‌.

فرمان تأسیس عدالتخانه‌

"... تأسیس عدالتخانه دولتی برای اجرای احكام شرع مطاع و آسایش رعیت از هر مقصود مهمی واجب‌تر است‌. باید در تمام ممالك محروسه ایران عاجلاً دائر شود، بر وجهی كه میان هیچیك از طبقات رعیت فرقی گذاشته نشود و ... در تمام ولایات دائر و ترتیبات مجلس آن هم بر وجه صحیح داده شود. همین دستخط ما راهم به عموم ولایات ابلاغ كنید.

شهر ذی‌القعده 1322 »

در 8 دی 1285، اولین قانون اساسی ایران مشتمل بر 51 اصل تدوین شد و به امضای شاه رسید.